Đầu rùa và câu chuyện về sự tự tin
Trên con đường tri thức, tất cả đều bình đẳng bởi trí tuệ và sức lao động của mình. Nhưng ai sẽ dạy cho những công dân bước vào tuổi 18 chân lý ấy, khi những chiếc đầu rùa thấp lè tè cứ sáng bóng lên như câu hỏi về niềm tin ở nơi đâu?
Facebook Twitter 0 bình chọn Viết bình luận Lưu bài này

Năm 2010, tỉ lệ tốt nghiệp phổ thông trung học cả nước lên tới gần 93%, cao hơn năm 2009 đến gần 10%, năm 2008 khoảng 17%, và năm 2007 đến 27%. Như thế, về mặt lý thuyết, nền giáo dục đã bổ sung cho đất nước một lứa công dân kế tiếp có đầy đủ lượng kiến thức cơ bản và khả năng tư duy độc lập ở mức độ nhất định. Tuy nhiên, thay vì vui mừng, con số trên lại tạo ra vô số những chỉ trích, phê phán.

Nhiều tờ báo cho rằng đó chỉ là biểu hiện của bệnh thành tích. Những tít báo thậm chí còn không kiêng dè khi nói Bộ Giáo dục và Đào tạo “thanh minh” và “giải trình” về con số trên. Trên bình diện xã hội, điều này thể hiện sự hoang mang đã tích tụ từ rất lâu nay đối với ngành giáo dục. Nhưng dưới góc độ cá nhân, liệu những thí sinh tốt nghiệp từ một kỳ thi được coi như dễ dàng ấy sẽ nghĩ gì về khả năng của bản thân? Đối với họ, đó có phải là một sự xúc phạm? Họ, những người chủ tương lai của đất nước liệu có đủ tự tin vào tấm bằng sau đằng đẵng 12 năm trời đèn sách?

Trước kỳ thi, Văn Miếu bỗng trở nên quá tải khác hẳn những ngày thường. Có lẽ cả ngàn năm có lẻ, những chú rùa chưa bao giờ được quan tâm đến thế. Từ một vị trí “thương thay thân phận con rùa. Lên đình hạc cưỡi, xuống chùa đội bia”, giờ những chú rùa đá đã trở thành nơi nhiều sỹ tử và gia đình gửi gắm trọn vẹn niềm tin. Việc sờ đầu rùa để hy vọng đỗ đạt đã khiến những tảng đá vô tri trở nên sáng bóng.

Văn Miếu trở nên đông khách trước mỗi kì thi ĐH, CĐ. Bia tiến sĩ hay cụ thể hơn là các "cụ" rùa đá được "hâm mộ" hơn. Ảnh: VnMedia.

Văn Miếu đã “ăn theo” những chú rùa để từ trường đại học tôn vinh phẩm giá và kiến thức con người thành nơi cầu đảo cho chút danh phận của những người mới chập chững bước vào đời. Mà cầu xin danh lợi thì ở đâu chẳng đông đảo, chen chúc. Thương thay, những ngày thường, nơi ấy chẳng mấy học sinh đến tìm hiểu về lịch sử mà chỉ toàn những đoàn khách tham quan đến từ các nước.

Ngày xưa chúng ta vẫn thường nói “Học tài, thi phận”. Nền giáo dục phong kiến giáo điều vốn không thực sự trân trọng tài năng mà chỉ quan tâm đến lòng trung thành và khả năng phục dịch với cả một triều đình mà đứng đầu là Thiên tử. Quyết định số phận của một sỹ tử không phải là chân lý khoa học mà chỉ là nhận thức chủ quan của những người đứng đầu kỳ thi. Thế nên lỗi lạc như Nguyễn Công Trứ cũng phải đợi tới 42 tuổi mới đỗ Giải nguyên, tài năng như Cao Bá Quát mà ba lần thi Hội lần nào cũng bị đánh trượt. Bối cảnh ấy, sự may mắn có thể hiểu như sự phù hợp với cơ chế nô dịch mà nền học thuật phong kiến đã tạo ra.

Giờ đây, khi thế giới tri thức đang ngày càng trở nên “phẳng” hơn, chân lý đã trở thành thước đo của mọi môn học. Edison từng nói để tạo nên một thiên tài thì 99% là lao động. Trong khoa học không có chỗ cho may mắn. Điều ấy cũng có nghĩa là mỗi con người khi quyết tâm bước theo con đường học hành thì trước hết phải hiểu được giá trị của trí tuệ và lao động để gạt bỏ những ảo tưởng duy tâm. Không làm được điều đó, không ai có thể tiếp cận được giá trị đích thực của tri thức cũng như sử dụng tri thức để mang lại điều tốt đẹp cho cuộc sống của mình và xã hội. Khi đó, họ nên chọn những nghề lao động khác ở cấp độ đơn giản hơn. Một giáo viên kém sẽ đầu độc những tâm hồn, một bác sỹ kém sẽ trở thành kẻ sát nhân… Đã bước chân vào thế giới trí thức, mỗi con người cần sòng phẳng với chính mình.

Tuy nhiên, trước mắt các thí sinh là con đường rất dài. Ngày mai đang bắt đầu từ ngày hôm nay. Và ngày hôm nay thì không thể là những chiếc đầu rùa vẫn quen thụt vào mai để né tránh thay vì đối mặt.

Các thí sinh bước vào kỳ thi khi Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa thông qua chương trình đào tạo 20 nghìn tiến sỹ. Trước đó khoảng hai tuần, dư luận xôn xao với việc ông Nguyễn Ngọc Ân, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Phú Thọ vừa “mua” học vị tiến sĩ, với đề tài: "Vấn đề di sản văn hóa với việc phát triển kinh tế du lịch tỉnh Phú Thọ". Trước đó ông Ân chỉ là cử nhân tại chức kinh tế- quốc dân khóa 24 (được tổ chức tại TP Việt Trì).

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển của nền kinh tế trí thức, chúng ta vẫn thường nói nhiều về hội nhập. Và sự hội nhập đầu tiên trong mỗi thí sinh, đó phải là tâm thế của những con người hiểu và tin vào giá trị đích thực của tri thức.

Có những thí sinh đến từ những miền quê nghèo mà cha mẹ vẫn ngày đêm bán mặt cho đất bán lưng cho trời. Cũng có những thí sinh đến từ những gia đình khá giả mà kỳ thi đã biến thành sự kiện trọng đại của cả họ tộc. Nhưng trên con đường tri thức, tất cả đều bình đẳng bởi trí tuệ và sức lao động của mình. Nhưng ai sẽ dạy cho những công dân bước vào tuổi 18 chân lý ấy, khi những chiếc đầu rùa thấp lè tè cứ sáng bóng lên như câu hỏi về niềm tin ở nơi đâu?